Αρχαία και Βυζαντινή Ιστορία και Τέχνη (Xειμ. εξάμ. 2010-2011)

ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ
[ΠΡΟΣΟΧΗ! Τα παρακάτω αποτελούν περιοχές μελέτης, όχι θέματα εξετάσεων]

• Πηγές της γνώσης μας για το παρελθόν: Γραπτές μαρτυρίες και μνημεία του υλικού πολιτισμού. Διάκριση ιστορίας και προϊστορίας.
• Περίοδοι προϊστορίας, αρχαίας και βυζαντινής ιστορίας και τέχνης.
  
• Χαρακτηριστικά της ζωής στην παλαιολιθική και την νεολιθική περίοδο. Παραδείγματα νεολιθικών οικισμών στην Ελλάδα.
• Οι πολιτισμοί της εποχής του Χαλκού: Μινωίτες, Κυκλαδίτες και Μυκηναίοι. Πηγές της γνώσης μας γι’ αυτούς. Χαρακτηριστικά μνημεία και έργα τέχνης που γνωρίζετε από την κάθε περίοδο - σύντομος σχολιασμός
• Ο Τρωικός πόλεμος, μύθος και ιστορία, το έργο του Ερρίκου Σλήμαν. Χάρτης της Ελλάδας και του Αιγαίου Πελάγους την εποχή του Τρωικού πολέμου.
  
• Τί ήταν οι Πόλεις-κράτη
• Από ποιες περιοχές και προς τα πού έγιναν ο πρώτος και ο δεύτερος αποικισμός
• Αρχαίος ελληνικός ναός: πότε εμφανίζεται η λίθινη αρχιτεκτονική μορφή του, δωρικός, ιωνικός και κορινθιακός ρυθμός (αναγνώριση σε φωτογραφίες!).
• Κούροι και κόρες (εποχή, περιγραφή, πού τοποθετούνταν).
  
• Το αρχαίο ελληνικό θέατρο: αρχιτεκτονική μορφή.
• Ο ελληνιστικός κόσμος και η ελληνιστική κοινή (γλώσσα, τέχνη, εξάπλωση).
• Παραδείγματα μνημείων της ρωμαϊκής εποχής από την Ελλάδα.
• Κωνσταντίνος ο Μέγας και η μεταφορά της ρωμαϊκής πρωτεύουσας στην Κωνσταντινούπολη. Ποια δημόσια κτήρια την στόλισαν;
• Δημιουργία των χριστιανικών ναών, κύριοι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί: παλαιοχριστανική βασιλική, σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο ναός.
• Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης (αρχιτεκτονική, διακόσμηση).
  
• Φορητές εικόνες (υλικά, τεχνικές, χρήση). Εικονομαχία (πότε, γιατί, συνέπειες για την τέχνη, την κοινωνία, το κράτος).
  
• Το εικονογραφικό πρόγραμμα του ορθόδοξου ναού (πότε παγιώνεται, γιατί δημιουργείται).
  
• 1204-1261. Δ΄ Σταυροφορία και λατινική κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Ποια κράτη (Βυζαντινά και Φραγκικά) δημιουργήθηκαν στην διάρκεια της Φραγκοκρατίας;
• Μυστράς, ένα παράδειγμα βυζαντινής καστροπολιτείας.
• Κοινωνικές τάξεις και διακυβέρνηση στο Βυζάντιο. Σχέσεις κράτους και εκκλησίας.
  

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Περιοδικό Αρχαιολογία & Τέχνες, τεύχος 19, σσ. 5-40.
  
• Κώστας Παπαϊωάννου, 1988, Τέχνη και πολιτισμός στην Αρχαία Ελλάδα, Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις [σσ.7-77, 97-117, 183-279, 293-335, 361-378].
• Ναυσικά Πανσελήνου, 2000, Βυζαντινή ζωγραφική, Η βυζαντινή κοινωνία και οι εικόνες της, Αθήνα: Καστανιώτης, σσ. 21-27, 31-32, 47-52, 97-105, 129-134.
  

και τα

• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1971, 1979/80 [οι αντίστοιχοι με τις παραδόσεις τόμοι]
• Ντ. Τάλμποτ-Ράις, 1994, Βυζαντινή Τέχνη, Αθήνα: Υποδομή, σσ. 7-9,69-74, 86-90, 210-216, 229-242.
  
• Ελ. Αρβελέρ, 2009, Γιατί το Βυζάντιο, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ. 55-66 και 213-237.
• Ε. Αρβελέρ -M. Aymard (επιμ.), 2003, Οι Ευρωπαίοι, α' τόμος, Αθήνα: Σαβάλλας (τα σχετικά κεφάλαια).
  

Επίσης, το ψηφιακό υλικό από τα μαθήματα και τις εργασίες σας:

1. Μυκηναϊκός πολιτισμός: Μυκήνες, Τροία, Τύρινθα, Πύλος
   
2. αρχαία Ελληνική τέχνη - γεωμετρική εποχή
3. αρχαϊκή τέχνη
4. Κλασική εποχή 480-323 πΧ
5. Περίοδος Ρωμαϊκής κυριαρχίας
6. Κεραμική στην αρχαϊκή και στην κλασσική εποχή
7. Βασίλειο των Μακεδόνων
8. Ελληνιστική εποχή 323-31 πΧ
9. Μυστράς (εργασία Κωνσταντίνας ΙΩΑΝΝΟΥ, Μαρίας ΚΑΔΟΓΛΟΥ και Σπύρου ΑΝΑΤΟΛΙΩΤΗ)
   
10. Αγία Σοφία: κείμενο (εργασία Δ. Ξυφάρη) - εικόνες (εργασία Σοφίας-Χριστίνας ΑΝΔΡΙΩΤΗ, Μαρίας ΘΕΟΔΩΡΟΥ και Βασιλικής ΤΡΙΚΑΛΗ)
11. Φραγκοκρατία
12. Εικόνες και εικονομαχία (εργασία Ιωάννας ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ, Μαρίας-Ειρήνης ΚΑΣΙΔΑΚΗ, Κωστούλας ΝΤΟΥΜΑ)
13. Μια αυτοκρατορία με γραφειοκρατική διοίκηση (εργασία των: Πετρίνα ΜΠΙΚΟΡΑΡΟΥ, Μαρία ΣΤΑΪΚΟΠΟΥΛΟΥ και Μαρία ΨΥΡΙΔΟΥ)
    

Πρόσθετη βιβλιογραφία για παιδιά και εκπαιδευτικούς:

• Γεωργία Ταρσούλη: Ήμουν κι εγώ εκεί
  
•